Stephen Shore – photographer’s photographer

Ik wilde iets schrijven over Alec Soth (“My name is Alec Soth (rhymes with ‘both’). I live in Minnesota. I like to take pictures and make books“), maar toen ik een beetje onderzoek deed vond ik een veel interessantere Amerikaanse fotograaf: Stephen Shore.

Geboren in 1947 maakt hij al 58 jaar Eggleston-achtige foto’s van Amerikaanse landschappen, stadslandschappen en mensen.
Hij was kind aan huis in Andy Warhols the Factory maar dat is niet zo relevant voor dit verhaal. Belangrijker is zijn gebruik van en geëxperimenteer met kleur. Kijk maar; en let op de jaartallen.

Stephen Shore. Second Street, Ashland, Wisconsin, July 9, 1973

Stephen Shore, Golden Nugget (27 June, 1978), Las Vegas, Nevada, USA

Stephen Shore, Room 509, Dnipro Hotel, July 2012

Ik had nog niet van hem gehoord maar mijn favoriete fotografen Andreas Gursky en Martin Parr noemen hem als hun inspiratiebron.
Als je hun werk bekijkt, begrijp je waarom.

Ik weet niet of de term a writer’s writer of a musician’s musician in de fotografie gebruikt wordt, maar we mogen Stephen Shore met recht a photographer’s photographer noemen.

(Verder viel me op dat hij al lang geleden, zonder smartphone, foto’s maakte van het eten dat voor hem stond – wat nu op social media niet meer is weg te denken.)

Sample of food photography by Stephen Shore.

Fotocollages anders

Raw File, de fotografieblog van Wired, komt vandaag met een bericht over Metagramme. Op deze site kun je je foto’s van Instagram laten samenvoegen tot één nieuwe foto. Niet als collage, maar als foto’s die over elkaar heengelegd worden. In hun eigen woorden:

Metagramme lets you merge your images into a single result.
Think of it like a collage but with all the images stacked on top of each other; as images are added to the stack, the details all get merged together.
The result is a an averaged result of the stack.

Metagramme van Converse

Hee, dat komt bekend voor. Doet Corinne Vionnet dat niet? Maar dan handmatig? Yep, lees hier maar.

Corinne Vionnet – Bruxelles

En kun je het niet met je eigen foto’s doen met behulp van de collage-functie in Google’s Picasa? Yep, lees hier maar. Ik heb die mogelijkheid gisteren (echt gisteren) nog gebruikt om een profielfoto te maken voor mijn account op het nieuwe sociale medium Ello.

230 x JW

Dus wat voegt Metagramme toe? Niet heel veel. Of het moet zijn dat je ook een samenstelling kunt laten maken op basis van een hashtag. Dan krijg je dit als je #car invoert (goed kijken).

Metagramme gegenereerd met #car

Maar in de meeste gevallen krijg je een weinig interessante, laat staan betekenisvolle kleurenbrij.

Naschrift: Ik zie het (nog niet te gebruiken) Flickr-logo ook op de site van Metagramme staan. Als dat actief wordt, zal er een andere wereld aan mogelijkheden opengaan.

 

Manifest

Ik heb het niet zo op manifesten. Mensen die beginselverklaringen afgeven moet je wantrouwen. Maar toen ik onlangs het gedicht Zelfkant van Simon Vestdijk las, dacht ik: dit leest als een beschrijving van de fotografie waar ik veel van houd.

Vervang in het laatste vers ‘gedicht’ door ‘fotografie’ en je snapt wat ik bedoel.

Zelfkant

Ik houd het meest van de halfland’lijkheid:
Van vage weidewinden die met lijnen
Vol wasgoed spelen; van fabrieksterreinen
Waar tussen arm’lijk gras de lorrie rijdt,

Bevracht met het geheim der dokspoorlijnen.
Want ‘k weet, er is waar men het leven slijt
En toch niet leeft, zwervend meer eenzaamheid
Te vinden dan in bergen of ravijnen.

De walm van stoomtram en van blekerij
Of van de ovens waar men schelpen brandt
Is meer dan thijmgeur aanstichter van dromen,

En ’t zwarte kalf in ’t weitje aan de rand
Wordt door een onverhoopt gedicht bevrijd
En in één beeld met sintels opgenomen.

Simon Vestdijk (1898-1971)

Hans Aarsman. Liempde (1988-1989)

Juul Hondius – Alles is wat het lijkt

Lijken deze twee foto’s op elkaar? Dat lijkt me wel duidelijk. Maar waarin verschillen ze?

Cover. Photo by Juul Hondius. 2010

Man asleep on the Golden Mile, Durban, South Africa. Photo by Michelle Sank

In het trappenhuis van het Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam hangen een paar opvallende foto’s. Ze zijn van Juul Hondius, die ook de bovenste foto ‘Cover’ maakte.

Plastic. Photo by Juul Hondius. 2001

Bus. Photo by Juul Hondius, 2001

Als je er voor het eerst langsloopt denk je: dit zijn documentaire foto’s die op de World Press Photo tentoonstelling niet zouden misstaan. Maar dan denk je: wacht even, ik ben in een museum. Wat moeten nieuwsfoto’s hier? Die moeten hier inderdaad niets. De foto’s van Juul Hondius zijn geënsceneerd. En dat is het grootste verschil met de tweede foto, die van Michelle Sank. Die is ‘echt’. (Voor zover we kunnen nagaan.)

Kijk je anders naar de foto’s van Hondius als je weet dat ze geënsceneerd zijn? Dat we geen arme mensen zien, maar betaalde modellen? Dat het geen vluchtelingen of daklozen zijn, maar dat deze mensen na de shoot gewoon naar huis of het café gaan? Natuurlijk. Het maakt het contrast met de echte armen, vluchtelingen of daklozen alleen maar groter. Zowel de foto van Michelle Sank, die haar trouwens een prijs van €50.000 en een hoop kritiek opleverde, als de foto’s van Juul Hondius bekijken we  anders nu we deze contextuele kennis hebben.

UN-Defender. Photo by Juul Hondius. 2000

Canal. Photo by Juul Hondius. 2000

Ons begrip van, en onze waardering voor foto’s wordt voor een groot deel bepaald door de tekst op het kaartje dat erbij hangt.

 

Online beeldmateriaal: hier vind je de beste gratis foto’s

Stockfoto’s zijn de liftmuziek van de beeldkunst, ik zei het eerder al, toen ik inging op de rechten en kosten van beeldmateriaal. Ik kreeg veel bijval van jullie. Maar hoe voorkom je nou die ultieme sufheid van stockmateriaal? Daar ga ik dit keer op in, met een overzicht van de beste gratis fotosites, van stockfotografie tot search engines, van fotocommunities tot specialistische sites.

Gratis online de mooiste foto’s vinden

In dit artikel geef ik een overzicht van een aantal van de beste bronnen die het internet te bieden heeft. Dat doe ik overigens niet volgens de huidige mode, om alles in top-tiens te presenteren. Dat zou suggereren dat ik alle sites bekeken en gerangschikt heb – en dat heb ik niet, daarvoor zijn er simpelweg te veel.

Er zijn op het web vier soorten bronnen te onderscheiden:

1. Stockfoto sites
2. Fotocommunities en repositories
3. Search engines
4. Specialistische sites

Ik geef van alle vier de categorieën een paar goed bruikbare voorbeelden.

Stockfoto sites

Freeimages.com: 350.000 foto’s

Freeimages.com is een van de sites die Frankwatching.com zijn eigen auteurs aanbeveelt. De site is onderdeel van GettyImages, die de gratis foto’s vooral gebruikt als lokkertje voor zijn betaalde foto’s op iStockphoto.com. Als je een zoekterm invoert worden bovenaan niet de resultaten van Freeimages.com neergezet, maar die van iStockphoto.com. Als je die links laat liggen, kun je op deze site best aardige foto’s vinden. Naar hun eigen zeggen 350.000 stuks.

Big Sur. Photo door Death to the Stock Photo

Dreamstime: gratis resultaten bovenaan

Dreamstime is eigenlijk een betaalde fotosite. Met een voorraad van bijna 25 miljoen foto’s zijn er echt mooie foto’s te vinden, vooral bij de betaalde. Om bezoekers te lokken heeft ook Dreamstime een gratis sectie. De keuze is hier aanzienlijk beperkter en de zoekmogelijkheden ook. Net als bij Freeimages worden er bij de zoekresultaten ook hier betaalde resultaten opgenomen. Wat Dreamstime beter doet, is de gratis resultaten gewoon bovenaan zetten. Zoals het hoort, want die zoek je immers als de zoekoptie ‘free images’ aan hebt staan.

Ik zal verder geen gratis stockfotosites behandelen. Ze zijn redelijk uitwisselbaar, is mijn ervaring. De een biedt wat meer zoekmogelijkheden dan de ander, de ander heeft weer meer gratis foto’s, maar in het algemeen lijken ze met elkaar gemeen te hebben dat ze vooral als lokkertje gelden voor een betaalde fotocollectie die ze of zelf hebben, of waar ze mee samenwerken. Op één geweldige uitzondering na: Death to the Stock Photo.

Death to the Stock Photo: wat zijn die foto’s mooi!

Death to the Stock Photo is opgericht door mensen die dezelfde ergernis voelen als ik. Ze zijn zelf foto’s gaan maken en stellen die aan iedereen beschikbaar. Ondertussen hebben ze ook een betaalde verzameling foto’s in de aanbieding.

Ironisch genoeg zijn ze zelf natuurlijk ook een stockfotosite, maar wat zijn die foto’s mooi! Erg leuk is de optie maandelijks een verrassingspakketje foto’s gemaild te krijgen. Lijkt me een mooie variant opblack box cooking, maar dan voor webdesigners. Littlevisuals.co doet trouwens hetzelfde.

Creative Commons foto op Flickr. Door Stijlfoto.

Fotocommunities en repositories

Het mooie van fotocommunities is dat die voor een groot deel bevolkt worden door liefhebbers. Dat heeft twee voordelen: ze leveren kwaliteit, en ze hoeven er meestal geen geld voor te hebben.

Flickr: zo vind je er geschikte foto’s

De bekendste en beste van alle fotocommunities. Flickr behoeft geen verdere toelichting maar ik kan wel een tip geven voor het vinden van geschikte foto’s. Gebruik de Advanced Search van Flickr. Helemaal onderaan de pagina staat de optie “Only search within Creative Commons-licensed content” met daaronder de optie “Find content to use commercially”. Tik beide opties aan als je de content voor een commerciële website of app gaat gebruiken.

Gebruik de metadata

Verder is het handig om je zoekterm in eerste instantie alleen over tags te laten gaan. De ervaring leert dat mensen die mooie foto’s maken, ook de moeite nemen er goede metadata aan te koppelen. Dat lijkt misschien een vreemde redenering, maar dat is het als je erover nadenkt niet. Het gaat hier om mensen die gepassioneerd zijn over hun foto’s en daar alle moeite voor doen. De optie ‘tags only’ staat helemaal bovenaan de zoekpagina.

Gebruik Tumblr en Pinterest niet als bron

Overigens: hoewel Tumblr of Pinterest op het eerste gezicht verwantschap vertonen met Flickr, is het af te raden die sites te gebruiken. Niet alleen omdat het vinden van toepasselijke foto’s bij gebrek aan een goede zoekfunctie bijna niet te doen is. Het belangrijkste bezwaar is dat volstrekt onduidelijk is hoe de rechten geregeld zijn van de foto’s die je er vindt. Er zijn meerdere gevallen van argeloze (her-) gebruikers die een advocaat op hun dak hebben gekregen.

Wikipedia en de Wikimedia Commons: onwaarschijnlijk grote bron van beeldmateriaal

Je zou kunnen zeggen: als Wikimedia het niet heeft, vergeet het dan maar. De Wikipedia is een onwaarschijnlijk grote bron van beeldmateriaal die je zonder kosten kunt hergebruiken. Je kunt zoeken via de Wikipedia zelf, maar je kunt ook direct naar de centrale bron gaan die door alle Wikipedia’s en andere projecten van de Wikimedia Foundation gedeeld worden: de Wikimedia Commons.

Altijd checken

Deze repository wordt door een eigen webinterface ontsloten. Je kunt er op vele manieren zoeken: op datum, op fotograaf, op locatie en ook op licentietype. Check die altijd! Ook al is Wikimedia er in principe voor de gratis te hergebruiken content, er zijn uitzonderingen.

Fijnmazige categorisatie

De krachtigste manier van zoeken is via de zeer fijnmazige categorisatie die Wikimedia onder de noemer topics heeft aangebracht. Hier kun je bijvoorbeeld via Nature/Weather/Weather phenomena/ Mountain weather phenomena/Alpenglow deze foto vinden:

Ryszard Paw?owski – Everest. Polish International Mt Everest expedition 99

Search engines

Je kunt al die genoemde sites en nog veel meer ook in één keer via een zoekmachine doorzoeken. Daar zijn zowel voor- als nadelen aan verbonden.

Google Images: handig, maar niet waterdicht

Google Images of Google Afbeeldingen, zoals dat onderdeel van de Google zoekmachine bij ons heet, biedt een paar mooie functies om heel gericht te zoeken. Nadat je een zoekopdracht hebt gegeven en de resulterende afbeeldingen getoond worden, kun je via de knop ‘Zoekhulpmiddelen’ de resultaten filteren op verschillende kenmerken zoals grootte van de afbeelding of periode waarin de foto genomen genomen is.

Mooi is de mogelijkheid om naar afbeeldingen met personen te zoeken. En meer dan praktisch is de functie om op de (overheersende) kleur van een afbeelding te zoeken. Als voorbeeld: zoek eens op ‘wolken’ en geef daarna aan dat je alleen de rode resultaten wilt zien.

Bij Google kun je ook aangeven op welke licentiemodel je wil zoeken. Dat lijkt gezien mijn voorgaande artikel handig, zelfs onontbeerlijk, maar betrouwbaar is het niet. Het vreemde is dat er hier andere termen gehanteerd worden dan wanneer je met hetzelfde Google via Advanced Search op licentiemodel wil zoeken.

Check altijd de voorwaarden

De filter op Google Afbeeldingen gebruikt termen als “gelabeld voor hergebruik, inclusief aanpassing” terwijl Google Advanced Search het over “onbeperkt te gebruiken of te delen” heeft. En hoe deze termen dan weer op de benamingen zijn terug te voeren die Creative Commons gebruikt, is ook niet helder. Kortom, als je Google Afbeeldingen gebruikt, kijk dan te allen tijde op de oorspronkelijke pagina van de afbeelding om te zien onder welke voorwaarden je hem mag gebruiken.

Concurrent Bing van Microsoft zou ik voor afbeeldingen niet willen aanraden. De filters werken niet goed en op licentie zoeken is al helemaal niet mogelijk.

CC Search: zekerheid over de licentie

Wat ook een aardige suggestie is: gebruik de Zoekpagina van Creative Commons zelf. Die hebben een meta-zoekmachine gemaakt waarmee je op basis van een licentiemodel over dertien verschillende bronnen zoekt. Werkt niet altijd soepel, maar je weet in ieder geval dat het goed zit met de licentie.

Cabanas near the Riviera Beach Pier. Photographer Milo H. Stewart III

Specialistische sites

Als laatste categorie wil ik nog een paar speciale en specialistische sites meegeven.

OpenStreetMap: CC kaartmateriaal

Op OpenStreetMap vind je geen foto’s, maar kaartmateriaal onder Creative Commons licentie. Zeer goed van kwaliteit, en handig als je een afbeelding van een locatie of route op je site nodig hebt. Je kunt hier simpelweg een plaatsnaam en een schaalgrootte opgeven en vervolgens de kaart in .png-formaat dowloaden.

New Old Stock: voor inspiratie

De site NewOldStock verzamelt oud beeldmateriaal van publieke archieven. Niet te doorzoeken, maar bron van inspiratie. Aan te raden als je een keer echt wat anders wil.

The Commons: historische afbeeldingen van over de hele wereld

Tot slot nog even terug naar Flickr. Veel van de foto’s die op New Old Stock worden aangeboden, kun je ook vinden via een initiatief van Flickr dat The Commons heet. Dit project stelt zich ten doel om alle publieke archieven van over de hele wereld in kaart te brengen. Het resultaat is indrukwekkend: een gigantische verzameling van historische afbeeldingen van over de hele wereld. Tussen de allergrootste namen als Library of Congress en Nasa vind je er bijvoorbeeld ook de Nova Scotia Archives (yep, veel ijs en sneeuw) het Stockholm Transport Museum en ook ons eigen Nationaal Archief.

Foto uit Nasa Archives

Er zijn kortom talloze bronnen voor mooi, interessant en origineel beeldmateriaal. En als het er uiteindelijk toch niet voor je bij zit, kun je natuurlijk ook een camera pakken, naar buiten gaan en zelf een mooie foto maken.

Dit artikel werd eerder op Frankwatching.com gepubliceerd.

Nagekomen bron:  Internet Archive Book Images.

Gratis foto’s! Of?

Niet zelden wordt een goed verhaal verpest door extreem suffe foto’s. Zonde. Besteed je zoveel tijd aan de tekst, doe je jezelf tekort met totaal nietszeggende, clichématige beelden. Je kent ze wel. Altijd weer die net iets te gladde stockfoto’s, high-key in de belichting, in een kantooromgeving en vaak net iets té geposeerd. Ze zijn bedoeld om het artikel te verluchtigen maar vaak wekken ze ergernis. Stockfoto’s zijn kortom de liftmuziek van de beeldkunst.

Foto door Mohamed Muha (licentie: CC Naamsvermelding-GelijkdDelen)

En dat terwijl er letterlijk miljarden beelden op het internet voor het oprapen liggen. Veel daarvan zijn bagger, maar dan blijven er nog altijd miljoenen goede en bruikbare beelden over. Beelden waar je niets voor hoeft te betalen, als je weet wat je doet en waar je moet zoeken.

Ik help je graag op weg in de wereld van kosteloze beelden. In dit artikel leg ik om te beginnen uit welke type bronnen er zijn, hoe het zit met licenties en gebruiksrecht en welke kosten er aan verbonden zijn.

Gratis is niet hetzelfde als rechtenvrij

Om te beginnen is gratis niet hetzelfde als rechtenvrij. Het is veilig om er vanuit te gaan dat de rechten altijd bij de maker van de beelden blijft. En dat je die maker altijd de credits geeft, dat wil zeggen dat je zijn of haar naam als auteursrechthouder bij de foto noemt.

Dan blijven er twee vragen over: wanneer moet je toestemming vragen en wanneer moet je betalen? Beide antwoorden hangen af van het licentiemodel.

Vraag de maker om toestemming

Als je bij een afbeelding termen ziet als Copyright, All rights reserved of het bekende symbool ©, dan weet je hoe laat het is. De maker wil geld zien voor het gebruik van zijn beeldmateriaal en wil niet dat je het beeld verandert. Daar moet je je dan ook aan houden. Niet alleen omdat dat nu eenmaal de wet is, maar ook omdat degene die zijn beeldmateriaal beschermt er waarschijnlijk van moet leven. Het ongeoorloofd gebruik van beschermd beeldmateriaal houdt toch een beetje het midden tussen winkeldiefstal en het niet betalen van een rekening van iemand die je wel degelijk een dienst heeft geleverd.

Vraag de maker dus om toestemming en de voorwaarden. Veel van dit beeldmateriaal wordt overigens door tussenhandelaren aangeboden. Stockfotosites zijn daar de bekendste van. Je kunt ze zien als de combinatie van agent en marktplaats voor fotografen die hun beelden aanbieden.

Over een claim valt te onderhandelen

Sommige daarvan bewaken de rechten van hun deelnemers met verve. Dit heb ik vorig jaar zelf ontdekt toen ik een email van GettyImages kreeg, met een claim van €580 voor het gebruik van een foto op onze website. Het ging om een afbeelding van postzegelformaat van een paar kleurige verfpotten, wat we bij een nieuwsberichtje hadden geplaatst. Het fotootje was inderdaad van het internet geplukt, al twee jaar eerder. Ik geloof niet dat het nieuwsbericht nog veel gelezen werd. Ik heb als volgt op de claim gereageerd:

Om te beginnen heb ik de foto direct verwijderd. Daarmee is de overtreding niet ongedaan gemaakt, dus ik heb ook gelijk een e-mail aan GettyImages geschreven waarin ik hun rechten erkende, maar de hoogte van de afkoopsom bestreed. Ik gaf aan dat het beeld erg klein was en op een nauwelijks gelezen pagina stond. Ik bood aan de helft van hun bedrag te betalen.

Mijn bod werd per kerende post geaccepteerd, dus ik denk eigenlijk dat er nog wat meer te onderhandelen viel. Maar de les uit dit verhaal: gebruik geen beeldmateriaal waarvan je niet zeker weet hoe de rechten geregeld zijn, en als je dat wel weet: houd je dan aan de voorschriften. Niet voor niets heeft GettyImages als motto: The internet is not a free self service.

Waar komt een beeld vandaan?

Er wordt op het internet zo veel gekopiëerd, geknipt en geplakt dat niet altijd duidelijk is waar een afbeelding vandaag komt. Soms staat het in de metadata van een foto. Die kun je zien door in een fotoviewer, bijvoorbeeld de standaard Windows Viewer, de properties op te vragen. In de EXIF- of IPTC-data die je dan te zien krijgt, staat een veld Copyright Notice en een veld Usage Rights Notice. Helaas zijn die velden bij doorgekopieerde en bewerkte foto’s vaak leeg.

In dat geval kun je via zogeheten ‘reverse image search’ de bron van de foto achterhalen. TinEye is na het uploaden van een foto alle vindplaatsen laten zien. Maar je kan het ook gewoon met Google Afbeeldingen doen. Ook daar kun je ook een foto uploaden om de vindplaatsen te zien te krijgen. Hier krijg je er vaak meer te zien dan bij TinEye. Google zou Google niet zijn als ze niet ook meteen aangeven wat het waarschijnlijke onderwerp van de foto is, en waar je er meer informatie over kunt vinden.

Creative Commons

Maar je kunt jezelf ook al die moeite besparen. Er is voldoende beeld te vinden waar je niet voor hoeft te betalen en je geen zorgen hoeft te maken over de rechten. Veel fotografen verspreiden hun beelden tegenwoordig onder een gemeenschappelijk licentiemodel dat Creative Commons (CC) heet.

Dit model, dat niet alleen fotografen maar bijvoorbeeld ook muzikanten en filmmakers gebruiken, is bedacht om het voor creativelingen makkelijker te maken om hun werk verspreid te krijgen, zonder ingewikkelde auteursrechtenkwesties. Zoals CC het zelf op zijn site formuleert: “Met een Creative Commons licentie behoud je al je rechten, maar geef je aan anderen toestemming om je werk te verspreiden, met anderen te delen of bij sommige licenties ook om het werk te bewerken.”

De Creative Commons licentie kent zes niveaus, van ‘je mag er alles mee als je de maker maar noemt’ tot ‘je mag het gebruiken, maar je moet de maker melden, je mag het niet veranderen en je mag er geen geld aan verdienen’.

Combinaties van vier iconen maken duidelijk welke voorwaarden gelden (de teksten bij de iconen zijn van Creative Commons):

Naamsvermelding. Je staat anderen toe om het werk waar jij auteursrecht op hebt te kopiëren, distribueren, vertonen, en op te voeren, en om afgeleid materiaal te maken dat op jouw werk gebaseerd is – maar uitsluitend als jij vermeld wordt als maker.

Niet-commercieel. Anderen mogen je werk kopiëren, vertonen, distribueren en opvoeren, alsmede materiaal wat op jouw werk gebaseerd is, mits niet voor commerciële doeleinden.

GeenAfgeleideWerken. Anderen mogen je werk kopiëren, distribueren, vertonen en opvoeren mits het werk in de originele staat blijft. Het is niet toegestaan dat anderen jouw werk gebruiken als basis voor nieuw materiaal.

GelijkDelen. Je staat anderen toe om van jouw werk afgeleid materiaal te maken onder de voorwaarde dat zij het onder dezelfde licentie vrijgeven als het originele werk.

Deze vier iconen komen in zes combinaties voor. Soms worden de iconen niet gebruikt, maar alleen de (enigszins cryptische) omschrijving. Onderstaande tabel erbij maakt duidelijk wat ze bedoelen:

 Naamsvermelding

 Naamsvermelding-GelijkDelen

 Naamsvermelding-NietCommercieel

 Naamsvermelding-NietCommercieel-GelijkDelen

 Naamsvermelding-GeenAfgeleideWerken

 Naamsvermelding-NietCommercieel-GeenAfgeleideWerken

Op de webiste van Flickr zijn de licenties uitgebreider en in gewonemensentaal uitgelegd. Ook dit artikel in Wikipedia legt het goed uit. De officiële licenties inclusief de kleine lettertjes vind je hier.

En als je zelf beelden maakt en verspreidt: op de site van Creative Commons is een handige tool te vinden waarmee je makkelijk kunt bepalen welke licentie voor jouw van toepassing is.

Public Domain

Naast moderne beelden die onder Creative Commons zijn geplaatst, is er nog een grote categorie van interessante beelden waarvan de auteursrechten vervallen zijn. Dit zijn beelden waarvan de maker langer dan 70 jaar dood is. Daarna komen deze in het publieke domein terecht. Zulke afbeeldingen zijn vaak inhoudelijk extra interessant (hier in het tweede artikel meer over).

 

 

Overigens bestaat er naast het recht van de maker van het beeld ook nog de rechten van de geportertreerde en/of de maker van het geportretteerde (in geval van bijvoorbeeld een foto van een kunstwerk). Dus ook als de foto zelf onder CC is uitgebracht, ben je in die gevallen niet alijd zeker dat je het beeld zomaar mag gebruiken.

Er is meer ingewikkelde materie, maar daar zou dit artikel te lang door worden. Maar nog één tip: in het geval van afbeeldingen van bekende mensen en kunstwerken, kun je maar beter toestemming vragen. Better safe than sorry!

Dit artikel verscheen eerder op  Frankwatching.

World Press Photo 2014

Op Hemelsvaartdag bezochten we de World Press Photo 14 tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Amsterdam. In tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden gaat het hier niet om de beste persfoto’s van de wereld uit 2014, maar uit 2013. De World Press Photo is een Nederlandse vinding, dat wist ik niet. Het is in 1955 bedacht door een paar Nederlandse fotojournalisten die de Zilveren Camera een internationale tegenhanger wilden geven.

Het totaal aantal inzendingen bedroeg dit jaar maar liefst 98.671 foto’s, afkomstig van 5.754 fotografen. De fotografen hebben gemiddeld kennelijk ruim 17 foto’s per persoon ingezonden.

Die honderdduizend foto’s worden beoordeeld door een jury van 20 mensen. Om in aanmerking te komen voor een prijs moet de foto een hele grote stop-factor hebben, dat wil zeggen iets hebben dat ervoor zorgt dat een kijker langer dan een tiende seconde bij de foto blijft, in plaats van meteen door te gaan naar de volgende foto.

Stop-factoren zijn ook in de reclamefotografie ontzettend belangrijk: die bepaalt of een lezer doorgaat naar de volgende pagina, of de advertentie zal gaan lezen.

En dat is het grootste bezwaar tegen deze vorm van fotoprijzen voor iets dat zo belangrijk is: het gaat mij een beetje teveel op reclamefotografie lijken. De discussie of je verschrikkelijke gebeurtenissen ‘mooi’ in beeld moet willen brengen is niet voor niets bijna even oud als de fotografie zelf.

Neem deze foto van Taslima Akhter, derde prijs in de categorie Spot News.

World Press Photo 2014. Derde prijs Spot News singles. ‘Final Embrace’. Fotografe: Taslima Akhter.

Wat zien we op deze foto? Wie het grote nieuws vorig jaar een beetje gevolgd heeft, vermoedt: twee slachtoffers van de ingestorte naaiateliers in Savar, Bangladesh en dat klopt. De foto is een krachtig beeld, dat hard op je emoties speelt. Dit wordt nog eens versterkt door de titel: ‘Final Embrace’. Maar het fotobijschrift is objectiever: “Victims lie in the rubble, on the day after the Rana Plaza building, which accommodated five garment factories, collapsed.”

Maar waarom dan die titel Final Embrace? Vooral gezien het vervolg van het onderschrift: “The relationship between the two people is not known.” Op tientallen fotoblogs en nieuwssites wordt gesproken over de kracht van liefde, waar de dood geen vat op krijgt, etc. Maar dat weten we dus helemaal niet. Het net zo goed zijn dat de man op een verdieping boven de vrouw werkte en door het geweld van het instortende puin door toeval in deze houding is terecht gekomen. Wat we wel weten, is dat we hier twee van de ruim 800 doden zien die de instortende gebouwen tot gevolg hadden. Laten we dat soort foto’s alsjeblieft niet ‘hautingly beautiful’ noemen, zoals zelfs Time deed.

Bij mooi nieuws mogen mooie foto’s, maar bij lelijk nieuws passen eigenlijk alleen lelijke foto’s. Foto’s waarin het mooie niet afleidt van de feiten die de foto weergeeft.

Misschien wordt het tijd voor een nieuwe opzet van de World Press Photo. Noem het de World News Photo en laat alle foto’s die op internet gepubliceerd zijn potentieel winnaar zijn. Amateur en professional, telefoonsnapshot en professionele studio-opstelling. De winnende foto’s worden bepaald aan de hand van de impact die ze hebben gehad. De impact is voor 50% te bepalen aan de hand van het aantal likes, retweets, repins, etc., en aan de hand van hoeveel er op internet over gesproken is. De andere 50% wordt bepaald door de waardering van nieuws-professionals (niet per se fotografen), wat weer bepaald wordt door het aantal nieuwsmedia waarin de foto’s verschenen zijn en het bereik daarvan.

World Press Photo 2014. Derde prijs Sports Feature singles. ‘Free Diving with Sharks’. Fotograaf: Donald Miralle